کنه تارتن دولکه ای
شکل شناسی
ماده‌های بالغ تقریباً 0.5 میلی متر طول دارند و بدنشان کروی شکل است. افراد نر بدن‌های کشیده‌تری داشته و کوچک‌تر از ماده‌ها می‌باشند. در طول فصل رشد رنگ عمومی بدن زرد یا سبز کم رنگ بوده و دارای دو لکه تیره که در طرفین بدن دیده می‌شوند، می‌باشد ولی در شرایط آب و هوایی معتدل رنگ ماده‌های بالغ زمستان گذران به رنگ قرمز آجری سوخته تغییر می‌یابد. تخم‌ها کروی شکل و کوچک (به قطر 0.14 میلی متر) بوده و از آن‌ها لاروهای کوچک و سفید رنگ با سه جفت پا خارج می‌شوند. بعد از مرحله لاروی وارد مرحله پوره گی شده و دارای چهار جفت پا می‌باشند.
پراکنش و گیاهان میزبان
کنه تارتن دو نقطه‌ای انتشار جهانی داشته و در سرتاسر جهان یکی از آفات مهم تعداد زیادی از گیاهان می‌باشد . میزبان‌های مهم این کنه شامل سبزیجات، درختان میوه، ذرت، پنبه و تعداد زیادی از گیاهان زینتی می‌باشد که جمعاً شامل 1059 میزبان گیاهی می‌باشد.
مکانیسم تغذیه و خسارت
کنه تارتن دو لکه‌ای عموماً از سطح زیری برگها تغذیه می‌کند و با استفاده از استیله های سوزنی شکل سلول‌ها را می‌شکافد و محتویات آن را از طریق پمپ حلقی به داخل بدن می‌کشد. طول استایلت در لارو کنه ها حدود 100 میکرون و در کنه های ماده حدود 150 میکرون است. کنه دو استایلت خود را به هم قفل کرده و یک لوله مکش به قطر دو میکرون را تشکیل می دهد و به این ترتیب محتویات سلول را تخلیه می کند. بنابر این کنه با استایلت خود فقط یک کانال درست می کند ولی در حشراتی مثل شته ها و پسیل با استایلت خود خود دو کانال تشکیل می دهند که یک برای تزریق بزاق به داخل سلول و دیگری یک کانال برای مکش غذا است که به ترتیب کانال بزاقی و کانال غذایی گفته می شود.
کنه های تارتن استایلت خود را از حد فاصل بین سلولهای اپیدرمی و یا از داخل منافذ روزنه های برگ وارد سلول های مزوفیل و سلولهای مزوفیل اسفنجی می کنند بدون اینکه به سلول های اپیدرمی آسیبی وارد کنند. سپس محتویات سلول را به داخل دستگاه گوارش خود پمپاژ می کنند. در ضمن رنگ پریدگی برگها پس از تغذیه کنه ها اتفاق می افتد. مدت زمان تغذیه یک کنه از چند دقیقه تا بیش از نیم ساعت ممکن است طول بکشد. در ضمن رنگ پریدگی برگها بلافاصله پس از تغذیه کنه رخ نمی دهد. قبلا گفته می شد که هر کنه در هر دقیقه می تواند 20 سلول مزوفیل (یعنی سلولهای زیر اپیدرم) را تخریب کند ولی همانطور که در بالا گفتم این نظریه جای شک دارد چون تحقیقات جدید با میکروسکوپ الکترونی نشان می دهد که هر کنه ممکن است برای هر سلول از چند دقیقه تا نیم ساعت وقت صرف کند. تحقیقات نشان می دهد که در مدت 10 دقیقه سلول اول حدود 70 تا 85 درصد و سلول مجاور آن از 20 تا 30 درصد خسارت می بینند. معمولا این رفتار کنه ارتباطی به واریته و رقم ندارد و تقریبا این الگو در گیاهان مختلف مشابه است. به طور خلاصه تا اینجا کنه تارتن استایلت خود را از حدفاصل سلولهای اپیدرمی و یا از منافذ روزنه ها وارد سلولهای مزوفیل می کن بدون اینکه به سلولهای اپیدرمی آسیبی وارد کند. در ضمن همانطور که عرض شد طول استایلت کنه حدود 100 تا 150 میکرون است و این در حالی است که ضخامت برگ هم حدود 100 تا 150 میکرون است پس کنه به راحتی می تواند به هر کجای برگ که دلش بخواهد با استایلت خود جولان دهد. بنابر این دسترسی کنه به سلول های پلاستیدها و سلول های مزوفیل اسفنجی بسیار آسان است. آنچه که قبلا گفته می شد که کنه سلول را پاره می کند و سپس از محتویاتی که از سلول به سطح برگ خارج می شود و تغذیه می نماید. صحیح به نظر نمی رسد. مطالب بالا تاکید دارد که کنه استایلت خود را به طور مستقیم وارد سلول کرده و محتویات آن را تخلیه می کند.
اگر کنه ها بخواهند محتویات سلول را مکش کنند پس باید ابتدا قبل از تغذیه بزاق خود را وارد سلول کنند تا اول عمل هضم و آبکی شدن سلول رخ دهد و بعد این محتویات را مکش کنند چون بعضی از اندامهای های داخل سلول از قطر کانال کنه بزرکتر است و همینطوری نمی تواند وارد کانال غذایی کنه شود. پس توجه داشته باشید که به احتمال زیاد کنه قبل از تغذیه بزاق خود را به داخل سلول تزریق می کند.
بنابراین تغذیه کنه 4 مرحله دارد :
1- ورود استایلت به داخل سلول
2- تزریق بزاق و هضم
3- آبکی کردن محتویات سلول
4- مکش محتویات به داخل روده
وقتی کنه مشغول تغذیه از سلول است سیستم واکنش دفاعی گیاه فعال می شود و باید منجر به این شود که سول هایی که سالم هستند واکنش دفاعی به خود بگیرند اما بزاق کنه دارای ویژگی هایی است که می تواند سیستم دفاعی گیاه را دستکاری کند و در اختیار بگیرد که این موضوع در حال بررسی و تحقیق است. به احتمال زیاد بزاق کنه می تواند سیستم دفاعی گیاه را متوقف کند و به همین دلیل کنه می تواند به راحتی از یک سلول به سلول دیگر جولان دهد.
پس از تغذیه کنه از سلول های گیاه تعرق گیاه زیاد می‌شود و ممکن است برگ‌های آسیب دیده خشک شده و ریزش کنند. در آلودگی‌های طولانی مدت و شدید پژمردگی، مرگ بافت و بدشکلی برگ دیده می‌شود. قطع فتوسنتز موجب کاهش رشد گیاه و کاهش محصول می‌شود. همچنین بقایای کنه تارتن دولکه ای شامل تار، تخم، پوسته‌های پورگی و مواد دفعی به زیبایی گیاه آسیب می‌رساند.
خسارت کنه تارتن دولکه ای روی لوبیا خسارت کنه تارتن دو لکه ای روی توت فرنگی
زیست شناسی
دوره زندگی کنه تارتن دو نقطه‌ای شامل تخم، لارو، پروتونمف، دئوتونمف و بالغ است. در انتهای مرحله لاروی و هر دوره نمفی یک مرحله غیر فعال وجود دارد که در این مرحله کنه در یک جا ثابت مانده و پوست اندازی می‌کند. نرها به فرمون جنسی دئوتونمف های ماده در حال استراحت جلب می‌شوند. جفت گیری به محض ظهور ماده‌ها انجام و تخم‌گذاری شروع می‌شود. سه کروموزوم هاپلوئید دارد و تولید مثل از نوع بکرزایی Arrhenotokous می‌باشد. نسبت جنسی سه ماده به ازای یک نر می‌باشد. بهترین دما برای رشد و نمو این کنه در حدود 29-23 درجه سلسیوس می‌باشد که موجب می‌شود دوره زندگی این کنه در 12-25 روز کامل گردد. برخی پژوهشگران معتقدند رژیم غذایی مراحل مختلف زندگی کنه اثر معنی داری روی نرخ رشد و نمو، طول دوره رشدی، بقا و میزان باروری ماده‌ها دارد. در گیاه رز در دمای 20 درجه سلسیوس دوره پیش از تخمریزی 7.1 روز و تکامل تخم، لارو، پروتونمف و دئوتونمف به ترتیب 7.6، 2.8، 3.2 و 1.3 روز طول می‌کشد. تکامل یک نسل در دمای 15، 20 و 30 درجه سلسیوس به ترتیب نیازمند 36.3، 16.6 و 7.3 روز می‌باشد. روی کوتیلدون های پنبه متوسط دوره رشد برای ماده‌ها 25.8 تا 29 روز در دمای 15.5 درجه سلسیوس و 6.7 تا 6.1 روز در دمای 29.4 درجه سلسیوس بوده و برای نرها کمی کوتاه‌تر می‌باشد. متوسط باروری در دمای 23.8 درجه سلسیوس 103.3 تخم و در 29.4 درجه سلسیوس 64.3 تخم به ازای هر ماده می‌باشد. 74 درصد نوزادان تبدیل به ماده می‌شوند و به طور میانگین 14.71 روز در دمای 23.8 درجه سلسیوس و 9.71 روز در دمای 29.4 درجه سلسیوس زنده می‌مانند. اگر چه دمای بالا موجب کاهش طول عمر کنه‌ها می‌شود ولی باعث افزایش سرعت رشد جمعیت نیز می‌گردد .
آستانه دمایی 12 درجه سلسیوس می‌باشد . در 25 درجه سلسیوس روی کوتیلدون پنبه تولید مثل خالص R₀) 7.8) می‌باشد و نرخ ذاتی افزایش جمعیت r_m) 0.219) فرد به ازای هر ماده در روز می‌باشد و نرخ متناهی افزایش λ) 1.24) فرد به ازای هر ماده در روز می‌باشد.
افزایش میزان نیتروژن در گیاهان میزبان، طول دوره رشدی کنه تارتن را کاهش و باعث افزایش جمعیت این کنه روی گیاه میزبان می‌گردد. از عوامل موثر دیگر در تغییر اندازه جمعیت، مرگ و میر و پراکنش افراد می‌باشد. در اثر فرسوده شدن بافت گیاه میزبان و بالا بودن تراکم کنه روی گیاه، کنه برای بدست آوردن منابع غذایی جدید به اطراف مهاجرت کرده و موجب کاهش تراکم جمعیت می‌گردد. کنه تارتن می‌تواند جمعیت خود را روزانه تا 40 درصد افزایش دهد. این افزایش رشد جمعیت معمولاً بطور ناگهانی در اثر فشار ایجاد شده توسط دشمنان طبیعی خاتمه می‌یابد.
کنه تارتن دولکه ای در مناطق گرم به طور مداوم فعال است ولی در مناطق معتدل به صورت ماده‌های دیاپوزی زمستان گذرانی می‌کند. کوتاهی طول دوره روشنایی، کاهش دما و منابع غذایی بی کیفیت ظهور ماده‌های دیاپوزی را تحریک می‌کند که موجب توقف تغذیه و تخمریزی، ترک گیاه و تغییر رنگ می‌شود.
مدیریت آفت
کنترل بیولوژیک
دشمنان طبیعی بسیار زیادی برای کنه تارتن دو لکه‌ای شناسایی شده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
کنه‌های خانواده Phytoseiidae که شناخته‌ترین آن‌ها گونه Phytoseiulus persimilis Anthias-Henriot می‌باشد، به طور اختصاصی فقط از کنه‌های تارتن تغذیه نموده و در تعداد کثیری از گلخانه‌های تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین گونه Amblyseius swiriskii Athias-Henriot شکار گر موثر دیگری است که علاوه بر کنه تارتن از تریپس و سفید بالک نیز تغذیه می‌کند و برای برنامه‌های IPM مناسب‌تر به نظر می‌آید.
کفشدوزک Stethorus sp.، سن شکارگر Macrolophus sp.، تریپس شکارگر Scolothrips sp. و حشرات خانواده Chrysopidae به عنوان شکارگرهای کنه تارتن شناخته شده‌اند. Feltiella acarisugaVallot از پشه‌های خانواده Cecidomyiidae نیز از دشمنان طبیعی کنه‌های تارتن می‌باشد که توسط شرکت‌های تولید کننده عوامل کنترل بیولوژیک عرضه شده است.
در سال های اخیر آفت کش گیاهی دایابون نیز به عنوان ترکیب کنه کش قاطع به ثبت رسیده است و یکی از بهترین راه حل های کنترل کنه های تارتن مقاوم شده به سموم شیمیایی شده است.
کنترل شیمیایی
همیشه حشره کش‌ها و کنه کش‌ها نقش اصلی را در کنترل این کنه داشته‌اند. ترکیبات زیادی با مکانیسم اثر و ساختار شیمیایی مختلف علیه T. urticae استفاده شده است که شامل حشره کش‌های عصبی مثل ارگانوفسفات ها و پایرتروئیدها، کنه کش‌های اختصاصی مثل بازدارنده‌های انتقال الکترون میتوکندریایی (METI) و Organotin ها و ترکیبات نوظهور مثل Ketoenol ها می‌باشد. T.urticae در مقاومت پیدا کردن به سموم شیمایی معروف است. باروری بالا، درون آمیزی (inbreeding)، بکرزایی نرزایی (arrhenotokousreproduct) و سیکل زندگی خیلی کوتاه موجب تسریع مقاومت می‌شود. امروزه کنترل شیمیایی کنه‌ی تارتن دو لکه‌ای به دلیل ایجاد مقاومت سریع و کاهش تعداد کنه کش‌های ثبت شده بسیار سخت شده است.
توصیه های کاربردی شرکت نانو فناوران دایا در ارتباط با کنترل کنه تارتن دولکه ای
با طولانی شدن طول روز و گرم شدن هوا جمعیت کنه به ظغیان می رسد
کنه در کانونهای طغیانی با تارهایی که تولید می کنند از طریق جریان باد و چسبیدن به لباس کارگر کل گلخانه را آلوده می کنند. کانون های کنه را جدی بگیرید
بوته های در معرض تهویه و کناره های گلخانه را بیشتر تحت نظر داشته باشید
اجاز ندهید کنه به مرحله غیر قابل کنترل برسد.
گیاهسوزی و گل سوزی سموم شیمیایی
سم کنه کش انویدور، در توت فرنگی موجب تغییر رنگ یا سوزانندگی سر میوه ها و فندقه ها می شود
در زمان فندقه و میوه استفاده از انویدور بسیار خطرناک است.
کنه کش پروپارژیت به شدت در توت فرنگی و گل رز باعث گیاهسوزی می شود.
دایابون رسما به عنوان یک کنه کش گیاهی در کشور به ثبت رسیده است. با این آفت کش بدون این که نگران دوره کارنس باشید می توانید آفات مختلف را کنترل نمایید
دایابون با کنه های شکارگر سازگار و قابل تلفیق است
در گلخانه هایی که 3 سال است از دایابون استفاده می کنند، گزارشی از مقاومت و گیاهسوزی یا گلسوزی دریافت نکرده ایم.
جالب است بدانید که دایابون اول کنه های بالغ را از بین می برد یعنی کنه های بالغ به دایابون حساس تر هستند و به همین دلیل کنه هایی که در حال تخمریزی هستند سریعتر از بین می روند و از سرعت تکثیر کنه ها کاسته می شود بنابر این در شرایطی که هوا گرمتر می شود و به دلیل خشکی هوا و گرمای بالا و تابش نور آفتاب کنه طغیان می کند با دایابون می توانید کنه را کنترل نمایید
با توجه به این که شرایط گلخانه ها و تراکم بوته ها در گلخانه ها فرق می کند و نحوه سمپاشی افراد هم تفاوت دارد پس بهتر است دایابون را با چند غلظت مختلف استفاده کنید و به شرایط بهینه اقتصادی برسید
دایابون در ظروف 10 و 20 لیتری عرضه می شود
توسط : admin |
تاریخ : 1396/02/05 |
نظرات